Disa dokumente të arkivave shqiptare për pjesën e pushtuar të Shqipërisë (Kosova me vise) nga Jugosllavia (2)

   Redaksia e gazetës LËVIZJA do t’i botojë në vazhdime një pjesë të mijëra dokumenteve të gjetura, pas një pune hulumtuese shkencore, në arkivat e shtetit tonë AMË nga studiuesi i zellshëm Prof. Dr. Sabit Syla. Nga këto dokumenta lexuesit tanë mund të njihen më mirë me interesimin, përkushtimin dhe angazhimin e shtetit tonë, që udhëhiqej nga Enver Hoxha, për përmirësimin e pozitës së popullit të pushtuar shqiptar nga Jugosllavia dhe për zgjidhjen e drejtë të çështjes shqiptare në Iliri (Ballkan). Shteti shqiptar dhe personalisht Enver Hoxha interesohej për të gjitha shqetësimet dhe kërkesat që kishte pjesa e pushtuar e Shqipërisë dhe e popullit të saj, që vuante persekutimin, terrorin, burgimet, torturat, vrasjet dhe shpërnguljet (dëbimet) e pushtuesit jugosllavo komunist të Tito – Rankoviçit…

   Në arkivat e shtetit tonë AMË është një mal me shkresa e dokumente që presin mendjen, vullnetin dhe dorën e studiuesve tanë për t’i hulumtuar, analizuar e publikuar. Studimi, analizimi, interpretimi dhe botimi i dokumenteve arkivore është shkencë më vete… Një pjesë të vogël të këtyre dokumenteve kemi patur rastin t’i shohim edhe ne në arkivin e Ministrisë së Jashtme (kryesisht të viteve 1981, 1982, 1983).

   Shteti ynë ishte shpresa dhe përkrahja e vetme e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare në Shqipërinë e pushtuar në periudhën e viteve 1945 – 1990. Askush në botë nuk çante kokën në atë periudhë pse dy të tretat e një vendi e të një kombi ishin të pushtuara dhe grabitura nga fqinjët shovinistë, që kishin krijuar shtetet e tyre kryesisht në tokat e Shqipërisë! Falë shtetit të Enver Hoxhës dhe mbështetjes së tij të pa rezervë Lëvizja jonë Kombëtare e Çlirimtare ia doli të unifikohejë, të organizohejë dhe të konsolidohejë deri në atë shkallë sa të merrte përsipër organizimin e Luftës Antipushtuese Çlirimtare, duke krijuar UÇK – në. Përkrahja e shtetit tonë dhe e pjesës së lirë të popullit tonë ishte vendimtare edhe pas vitit 1990 dhe, sidomos, gjatë Luftës Çlirimtare të UÇK – së, që pati për rezultat çlirimin e Kosovës (pa vise) dhe përmirësimin e pozitës së popullit shqiptar në Maqedoninë tonë dhe në trojet tjera shqiptare… Roli i shtetit tonë AMË, Republikës së Shqipërisë, mbetet edhe më tej vendimtar për zgjidhjen e plotë të çështjes shqiptare dhe për (ri)bashkimin e Shqipërisë në një shtet dhe me një Flamur kuqezi… (GL)

Prof. dr. Sabit Syla 

DISA DOKUMENTE PËR KOSOVËN DHE VISET TJERA SHQIPTARE NGA ARKIVI I MINISTRISË PËR EVROPËN DHE PUNË TË JASHTME DHE MINISTRISË SË PUNËVE TË BRENDSHME TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË

Një interes të veçantë për opinionin publik shqiptar paraqet qëndrimi i shtetit shqiptar ndaj çështjes së Kosovës. Hapja e arkivave shqiptare, ka sjellë një bollëk dokumentesh, një pjesë e mirë të panjohura më parë. Dokumentet e viteve ’50 dhe ’60 të shek. XX që po i ofrojmë lexuesit, pasqyrojnë në mënyrë të plotë dinamikën e qëndrimit të shtetit shqiptar ndaj Kosovës dhe viseve tjera shqiptare, gjatë viteve në fjalë. Shteti shqiptar ka ndjekur në vazhdimësi politikën jugosllave në të gjitha drejtimet e saj karshi shqiptarëve e gjendjen e këtyre të fundit në të gjitha aspektet e zhvillimeve ekonomike, shoqërore, kulturore dhe politike. Këto dokumente janë përzgjedhur nga mijëra dokumente të hulumtuara në Arkivin e Ministrisë për Evropën dhe Punë të Jashtme dhe dokumente nga Arkivi i Ministrisë së Punëve të Brendshme gjatë viteve 2008 – 2023. Për të ruajtur origjinalitetin e dokumenteve nuk kemi ndërhyrë.

                                               

 

                                                                                   -3-

Ministria e P. Brendshme                                                                                                      V.F.L.P

Drejtoria e Sig. Shtetit                                                                                               Tiranë, më 11/II/52

Reparti 2001

Relacion

Mbi arsyet që neve mendojmë të kemi punëtorë operativë të Degës tonë për degët dhe seksionet buzë kufitare^[1]

Nga eksperienca e deritanishme mbi drejtimin e gjithë punës nga qendra, neve nuk kemi mundur të shfrytëzojmë pothuajse fare kanalet kundërzbulimit të organeve buzëkufitare e për interes të informacionit, kanale këto që mund të na japin shumë përfitime.

1. Siç dihet, agjenturat jugosllave dhe greke kanë përdorur dhe përdorin vazhdimisht një shumicë të konsiderueshme emigrante shqiptare që ndodhen në vendet e tyre, me qëllim për të shfrytëzuar rrethin familjar dhe shoqëror të këtyre emigrantëve dhe t’i vënë në shërbim të agjenturës së tyre, si në rrethet buzëkufitare dhe në thellësi të Shqipërisë. Mirëpo, nga të dhënat që kemi neve deri më sot, rezulton se pjesa më e madhe e këtyre emigrantëve që përdorën kundër vendit tonë, jo vetëm që nuk janë të vendosur t’ju shërbejnë agjendave të mësipërm, porse shumë prej tyre kërkojnë shpeshherë mënyra për t’u larguar nga ajo punë dhe kur gjejnë rast kërkojnë t’u dorëzohen organeve tona.

Këto lëkundje dhe pavendosmëri të këtyre emigrantëve, përfaqësojnë një bazë mjaft me rendësi për punën tonë dhe na japin neve mundësi të rekrutojmë nga këta njerëz dhe t’i përdorim kundër armikut në interes të punës tonë e cila është shumë e vlefshme dhe frytdhënës. Me një punë të këtillë, neve do të jemi në gjendje, jo vetëm të marrim informatat që na interesojnë mbi shtetet armiq rreth nesh, por do të zbulojmë metodat e organeve agjenturiale të këtyre vendeve, synimet e tyre për të ngritur agjenturën në vendin tonë dhe agjentët që ata kanë në vendin tonë aktualisht.

Si shembull për këtë, shënojmë grupin “Sharri” të cilët ishin arratisur në Jugosllavi qysh nga 1948-1949 dhe që UDB-ja i përdorte kundër vendit tonë në drejtim të Kukësit. Por mbasi qenë të penduar, marrim lidhje me këta të cilët rekrutuan. Ata punuan sinqerisht për ne dhe na dhanë mjaft material të çmueshëm mbi situatën në Jugosllavi e sidomos për punën e komitetit të kriminelëve dhe organizimin e këtyre. Siç shihet më sipër, këta “emigrantë” janë burim mjaft i mirë për punën tonë, por që t’i shfrytëzosh këto, duhet që t’i kesh oficerët operativë poshtë, të cilët studiojnë bazat e këtyre, lidhjet me rrethin familjar, e kështu të krijohen konditat për të marr lidhje me ata dhe për t’i venë në shërbimin tonë.

Për më tepër, kemi pasur raste, kur kanë dashur të dorëzohen njerëz që përdor UDB-ja kundër nesh dhe që kanë pasur kredi të madhe te armiku, sikurse që është rasti i grupit prej tre vetash: Taip Shiroka, Ernest Kraja e Musa Rexhepi, të cilët i kishte rekomanduar kryeministri i Malit të Zi, Bllazho Jovanoviq, si besnikët e tij që i kishin shpëtuar jetën dhe iu kishte dhënë nga 10 000 dinarë. Kur këta tentuan të dorëzoheshin, megjithëse i kishin të gjitha mundësitë të mbaheshin sekret e të viheshin në shërbimin tonë, Dega e Shkodrës pa menduar fare për punën tonë i mori në Shkodër duke i djegur për neve. Ky rast i krijuar vet, për të cilin neve punojmë me muaj të tërë, u prish vetëm nga pakujdesia e kryetarit të Degës dhe për arsye se mungojnë shokët tonë poshtë.

2. Nga eksperienca që kemi, vërtetohet se rreth buzës së kufirit, si nga Jugu ashtu edhe nga Veriu, ka shumë njerëz që kanë lidhje familjare dhe rrethe shoqërore përtej kufirit në Jugosllavi dhe në Greqi. Ka nga këta persona që po të gjenden e të studiohen mirë, shumë kollaj mund të merret lidhja me njerëzit e tyre përtej kufirit dhe të vihen në shërbimin tonë dhe sidomos gjenden njerëz që jo vetëm të punojnë me ne, por dhe të vijnë në tokën tonë për të sjellë informata në mënyrë të atillë që lidhjet të bëhen në tokën tonë dhe mos të jetë nevoja më vonë për t’i dërguar grupet tona për të marrë lidhje me këta njerëz. Nga ana tjetër, nga ky lloj elementi i buzëkufirit që kanë lidhje përtej, mund të gjenden shumë veta që të dërgohen andej në mënyrë legale (për të qëndruar në tokat dhe për të bërë punën tonë).

***

Prandaj, krahas me punën kryesore të qendrës, është i domosdoshme shfrytëzimi i mundësive që ekzistojnë në periferi. Nga sipër neve e shohim të nevojshme që për të kryer detyrat si duhet dhe për t’i shfrytëzuar mundësitë për punën tonë buzëkufirit, vendosin punëtorët tonë operativë nëpër degët dhe seksionet buzëkufitare nën vartësinë direkte të kryetarit të Degës ose shefit të Seksionit, si më poshtë.

Për Sektorin e Veriut 6 (gjashtë) veta: një (1) në Shkodër, një (1) në Tropojë e kemi, një (1) në Kukës, një (1) në Peshkopi, një (1) në Librazhd nën vartësinë e Elbasanit, një (1) në Pogradec. Për Sektorin e Jugut 6 (gjashtë) veta: një (1) në Korҫë, një (1) në Kolonjë, një (1) në Përmet, dy (2) në Gjirokastër, një (1) në Sarandë. Për plotësimin e kuadrove që shënuam më sipër, neve do të dërgojmë 8 (tetë) nga këta kuadro që kemi në qendër, kështu që do të duhen vetëm 4 (katër) veta.

Detyra e punëtorëve operativë

Punëtorët tonë operativë që do të jenë vartës nëpër degë ose seksionet buzëkufitare, do të veprojnë në bazë të këtyre dispozitave:

1. Në organizimi sistematik dhe të thellë kundër Jugosllavisë dhe Greqisë nga ana e degëve ose seksioneve buzëkufitare, të përfshihen në organikën e këtyre (degëve ose seksioneve) edhe punëtorët tanë operativë, të cilët varen nga kryetari ose shefi i seksionit në këtë vend.
2. Kryetari ose shefi i seksionit MPB (në periferi), mbanë përgjegjësinë personale për organizimin dhe kryerjen e punës së çlirimit në rrethin kufitar në zonën e tyre.
3. Kryetari ose shefi i seksionit, detyrohet të drejtojë e organizojë punën operative të punëtorit operativ të Drejtorisë I në përputhje të udhëzimeve të degëve përkatëse.
4. Të gjitha veprimet që kanë të bëjnë në Degën I (d.m.th. të informacionit) do të kryhen vetëm me pëlqimin e kryetarit të degës dhe me sanksionimin e udhëheqjes së Ministrisë.
5. Kryetari ose shefat e seksioneve, detyrohen të japin llogari herë pas here mbikëqyrjes së Ministrisë nëpërmjet Degës I, për punën e kryer në drejtim të zhvillimit.
6. Detyrat e punëtorëve operativë konsistojnë: Në gjetjen, studimin dhe krijim e aparatit agjenturial të aftë, të pretendojnë në aparatin qeveritar të partive, ushtrisë, ministrive të p. brendshme, në qendrat me rendësi sekrete dhe në komitetet e qendrat e emigracionit shqiptar që ndodhet në këto vende, me qëllim për t’i zbuluar planet e tyre dhe për të marrë informata sa më të sakta, për të gjitha qëllimet armiqësore dhe përgatitjet ushtarake të Qeverisë jugosllave e greke dhe të partnerëve të tyre amerikano-anglezë që përgatisin kundër Shqipërisë dhe vendeve të tjera të socializmit. Për këtë qëllim punëtori operativ duhet t’i kryej këto detyra:
7. Të studiojë dhe të zbulojë pareshtur mundësit reale për organizimin e punës së zhvillimit në drejtimin që ai ngarkohet. a) Për t’ia arritur këtij qëllimi duhet të shfrytëzohen të gjitha mundësitë që ekzistojnë në rreth me ndihmën konkrete të kryetarit të degës ose shefit të seksionit. b) Në bazë të mundësive të zbuluara, të realizojë një varg rekrutimesh për agjentë rekrutues, ndërlidhës dhe të thjeshtë, të bëjë edukimin dhe drejtimin e tyre që kanë mundësi për zbulim dhe aftësi për këto punë dhe të arrijë ngritjen e agjenturës tonë në tokën jugosllave dhe greke. c) Të organizojë punën sistematike dhe të thellë në agjentin që ka rekrutuar, duke krijuar për këtë qëllim baza të përgatitura mirë dhe shumë sekrete në të dy anët e kufirit (si në tokën tonë e në atë të armikut). ҫ) Të organizohet puna sistematike për të gjithë personat që vijnë nga toka e shteteve fqinjë, që kapen ose dorëzohen, për procedimin sa më të mirë të tyre në mënyrë që t’u merren informata të vlefshme mbi çdo gjë që ata janë në dijeni. d) Me qëllim të kompensimit dhe organizimit të punës sa më të mirë, punëtori operativ i Degës I, duhet t’i zgjidh të gjitha punët që i dalin përpara, vetëm me kryetarin e degës ose shefin e seksionit. Në rast mungese të këtyre (kryetarit ose shefit), punëtori operativ kërkon udhëzime dhe zgjidh çdo problem duke marr udhëzime drejtpërdrejt nga kryetari i Degës I në qendër. dh) Të gjitha dokumentet e punës mbi Degën I do të kryhen veçmas nga sektorët e tjerë të degës ose seksionit dhe do të përpilohen vetëm nga punëtori operativ i këtij sektori. Për këtë, punëtori operativ poshtë do të ketë një zyre krejt në vete nga sektorët tjerë etj.

Shënim: Këtyre punëtorëve operativë që do të shkojnë poshtë nuk do t’u jepet asnjë punë që është ngritur deri tani, e cila do të drejtohet si deri më sot drejtpërdrejt nga qendra.

Komandanti i Repartit 2001

Nënkolonel (Zoi Themeli)

 

                                                                                    -4-

Republika P. e Shqipërisë                                                                             V. F. L. P

Ministria e Punëve të Brendshme                                                       Tiranë, më 19/II/1952

Drejtoria e Sig. Shtetit

Reparti Nr. 2001

Nr. 7

 Buletin i përditshëm informativ

Seksioni: Jugosllavi

Grupi “8 Nëntori”, që kaloi në drejtim të Gjakovës u kthye më datën 17.02.1952, dhe na informoi për sa më poshtë: Në Kosovë nuk është vërtetuar asnjë lëvizje ushtarake, përveç forcave që kanë qenë gjatë periudhës së verës. Në qytetin e Prizrenit e të Gjakovës ka një numër të vogël të arratisurish nga ata që UDB-ja përdor kundër vendit tonë. Me këto nuk është konstatuar që UDB-ja të bëjë ndonjë të organizuar politik dhe organizativ.

Në janar të vitit 1952 në një ditë feste në katundin Irsniq të rrethit të Pejës, ka ardhur një i arratisur shqiptar, i cili në mes tjerash, ka thënë: “Populli shqiptar po vuan nën regjimin e sotshëm dhe në të njëjtën kohë ka kërkuar ndihmën e popullit kosovar për çlirimin e Shqipërisë”. Kjo mbledhje ka qenë spontane, gjithashtu dhe shprehjet e të sipërmit.

Informatat e sipërme i kemi nga agjentët “Lushja dhe Rapi”, të cilëve mund t’u besohet plotësisht.

U shtyp në katër kopje, prej të                              Komandanti i Repartit Nr. 2001

cilave e para i dërgohet komandantit,                          Nënkolonel, Zoi Themeli

e dyta gjenerallejtënantit M. Shehut,

e treta kol. Kadri Hazbiut,

e katërta ngelet në Arkivin e kësaj Dege.

Konc. XH. Krifos. Dakt. N. Shehu

 

                                                                                    -5-

 

Drejtorisë së Sigurimit Shtetit

                                             Kolonel (Kadri Hazbiut)

Sektori III i Shkodrës na njofton se më datën 17.03.1952, në orën 05:00 (të mëngjesit), u vra nga forcat jugosllave zbuluesi civil i këtij sektori, Veli Telaj, nga katundi Goric e lokalitetit Muriqan, i cili së bashku me një grup zbulues shkonte me detyrën tonë në tokën jugosllave. Pjesa tjetër e grupit, nuk ka pësuar gjë.

Me sa informohemi, familja e ka marrë vesh vrasjen e tij, por nga ana jonë nuk është thënë gjë. Mendojmë që t’i thuhet familjes së tij, se ajo ka kuptuar se ku nisej matanë me shërbim.

Presim si të veprojmë.

Tiranë, më 18/III/952                                  Shef i Degës së Zbulimit të Kufirit

Kapiteni I                                                   Raqi Zavalani

 

                                                                                         -6-

 Nr. 1555/953

Notë verbale

Legata e Republikës Popullore të Shqipërisë në Budapest, me urdhër të Ministrisë së Punëve të Jashtme të Republikës Popullore të Shqipërisë, ka nderin t’i komunikojë Legatës së Republikës Federative Popullore të Jugosllavisë në Budapest sa vijon, për t’ia transmetuar Qeverisë së Republikës Federative të Jugosllavisë.

Duke ndjekur politikën e saj paqedashëse dhe të relatave së fqinjësisë së mirë dhe me qëllim që të kontribuojë në ruajtjen dhe forcimin e paqes në Ballkan, si dhe në uljen e tensionit ndërkombëtare, Qeveria e Republikës Popullore të Shqipërisë e gjen me vend t’i propozojë Qeverisë së Republikës Federative Popullore të Jugosllavisë rifillimin e marrëdhënieve diplomatike normale midis dy vendeve të ndërprera me iniciativën e Qeverisë jugosllave me notën Nr. 421209, datë 11 nëntor 1950.

Në rast se Qeveria jugosllave është dakord me këtë propozim, Ministria e Punëve të Jashtme të Republikës Popullore të Shqipërisë është e gatshme të marrë në shqyrtim çështjen mbi çeljen e përfaqësive diplomatike respektive në Beograd dhe Tiranë.

Legata e Republikës Popullore e Shqipërisë përfiton nga rasti t’i përsërisë Legatës së Republikës Federative Popullore të Jugosllavisë sigurimet e konsideratës së saj.

Budapest, më 5 nëntor 1953

 

                                                                                  -7-

 

Republika Popullore e Shqipërisë                                            Tiranë, më 4/1/1955

Ministria e P. Brendshme

Sekretarit I të Komitetit Qendror R. P. Shqipërisë, shokut Enver Hoxha

Relacion

 Mbi politikën e shkombëtarizimit të Qeverisë jugosllave ndaj minoritetit shqiptar në Jugosllavi

Nga të dhënat që kemi prej agjenturës, nga deponimet e thyesave të kufirit, nga shtypi dhe kontrolli i korrespondencës, rezulton se Qeveria jugosllave po ushtron në minoritetin shqiptar një politikë shkombëtarizimi e cila konsiston:

1. Në shpërnguljen e shqiptarëve nga Kosova dhe Maqedonia për në Turqi. Qeveria jugosllave që nga viti 1953 me anën e agjenturës dhe formave të tjera ka detyruar deri tani një pjesë të minoritetit shqiptar për ta shpërngulur atë për në Turqi. Si rezultat i kësaj pune gjatë viteve 1953/1954, janë larguar për në Turqi, nga rrethet e Shkupit, Kumanovës, Preshevës, Tetovës, Gostivarit, si dhe nga fshatrat e Zhupës së Sipërme e të Koxhaxhikut të Dibrës së Madhe, rreth 5 000 vetë, kurse nga fshati Elefc i Dibrës, i cili përbëhet prej 170 shtëpish, kanë ikur 40 familje dhe 20 të tjerë janë përgatitur për të ikur. Gjithashtu, me mijëra persona kanë ikur edhe nga Manastiri, Prilepi, Resnja etj. Së bashku me shqiptarët e shpërngulur, janë larguar edhe persona të tjerë që kanë qenë të turqizuar. Ndërsa, nga Kosova largimet janë të kufizuara. Familjet që kërkojnë të largohen për në Turqi, më parë shkojnë në Maqedoni dhe prej këndej kalojnë për në Turqi. Por, ka pasur raste që kanë shkuar edhe drejt për në Turqi, si p.sh. nga Kaçaniku.

Për largimin e shqiptarëve nga Jugosllavia, del edhe nga kontrolli i korrespondencës, p.sh.: Nasuf Mustafa në letrën që i drejton mikut të tij në Shqipëri shkruan: “… Për një kohë shumë të shkurtër s’ka për të mbetur asnjë shqiptar këtu, do të shkojnë që të gjithë në Turqi. Në bazë të lejeve që u lëshon Qeveria e këtushme, Turqia i pranon. Këto kohët e fundit janë shpërngulur rreth 40 familje”. Në një letër që vinte nga Maqedonia për në Shqipëri thuhej se: “…deri tani kanë ikur 2 000 familje dhe në lagjen tonë nuk ka mbetur asnjë njeri, dhe unë së shpejti do iki për në Turqi”. Të tilla letra ka shumë që flasin për largimin e shqiptarëve për në Turqi.

Arsyet që i detyrojnë shqiptarët për t’u larguar në Turqi janë: a) Shtypja nacionale, grabitja e tokave, taksat e rënda dhe papunësia. b) Propaganda se gjoja myslimanët janë turq dhe si të tillë më mirë të shkojnë në Turqi. c) Në Turqi rrohet shumë mirë etj. Këtë propagandë e bëjnë delegacionet që shkojnë e vijnë për vizitë në Turqi. ç) Në këtë drejtim po zhvillon një punë të madhe edhe konsullata turke në Shkup. d) Rivendosjen e marrëdhënieve diplomatike me Jugosllavinë, nga papjekuria politike e popullsisë shqiptare, nuk e kanë pritur mirë për shkak se e shohin të largët dhe me pesimizëm zgjidhjen e tyre nacionale.

2. Në fillim të vitit 1953, me rastin e regjistrimit të popullsisë në Kosovë e Maqedoni, shumë familje kundër dëshirës së tyre dhe të mashtruar nga nëpunësit jugosllavë janë regjistruar me kombësi turke. Familje të tjera që mbajnë kombësinë shqiptare, që imponohen nga konditat e sipërme për të shkuar në Turqi, janë të detyruar më parë të marrin kombësinë turke, për të cilën mjaftojnë dy dëshmitarë për të deklaruar se personi është turk. Për heqjen e nënshtetësisë jugosllave paguajnë 20 000 dinarë.
3. Po për këtë qëllim, Qeveria jugosllave që nga viti 1951/52 ka hapur shkolla turke, të cilave u ka kushtuar kujdes të veçantë për të grumbulluar sa më shumë nxënës nga minoriteti shqiptar. Të tilla shkolla janë hapur në: Shkup, Manastir, Tetovë, Prizren, Prishtinë e gjetkë. Ndërsa, për shkollat shqipe jo vetëm që nuk ka asnjë interesim, por punohet për eliminimin e tyre. Shkollat janë të pamjaftueshme, arsimtarët me eksperiencë me pretekste të ndryshme i kanë larguar duke i zëvendësuar me persona që nuk kanë mbaruar shkollën fillore, nuk zhvillohen lëndë mbi gjeografinë dhe historinë e Shqipërisë. Nga statistikat e nxjerra prej shtypit, rezulton se vetëm në Kosovë ka 303 mijë analfabetë, ndërsa në rrethin e Ferizajt 1 500 nxënës nuk kanë ndjekur fare shkollat dhe nga ata që kanë ndjekur këto 1 450 nuk kanë kaluar klasën (kjo për vitin 1954).
4. Terrori ka qenë një masë tjetër që Qeveria jugosllave ka marrë në këtë drejtim. Kjo karakterizohet nga numri i madh i njerëzve që janë në burgje si dhe vrasjet p.sh.: në gushtin e vitit 1954 UDB-ja vrau katër arsimtarë në afërsi të kufirit tonë, për të cilët ekzistonin mundësi të plota për t’i kapur. Në burgun e Prishtinës në fillim të vitit 1954 ka pasur rreth 500 të burgosur, nga të cilët vetëm 10 kanë qenë serbë e malazezë, kurse të tjerët shqiptarë. Në burgun e Indrizoves në Shkup, nga 3 000 të burgosur më se gjysma kanë qenë shqiptarë.
5. Për sa më sipër, influencon edhe gjendja e keqe ekonomike e popullsisë shqiptare. Bujqësia vazhdon të jetë në gjendje primitive, kështu që krahina e Kosovës ka prodhuar në vitin 1954 vetëm 25% të nevojave të saja në drithë. Disproporcioni midis çmimeve bujqësore që janë shumë të lira në krahasim me ato industrialet, taksat e rënda, kanë bërë që fshatari shqiptar të shes kaun e parmendës për t’u ushqyer. Një numër i madh nga këta, kanë braktisur fshatin e bredhin nëpër qytete të ndryshme të Jugosllavisë për të gjetur çfarëdo pune.

Si rrjedhim i kësaj, në popullsinë shqiptare gjendja shëndetësore është keqësuar mjaft p.sh. në qytetin e rrethin e Prizrenit, nga 521 persona të vdekur në gjashtëmujorin e parë të vitit 1954, 214 kanë qenë fëmijë. Po kështu, nga 1 609 fëmijë të lindur gjatë vitit 1954 në Prizren 1956 (shihe edhe njëherë numrin) kanë lindur pa ndihmën e mjekut. Në Gjakovë ka një mjek për 3 000 punëtorë e nëpunës të siguruar. Nga të dhënat që disponojmë kohët e fundit, rezulton se edhe nga të arratisurit shqiptarë që janë në Jugosllavi, po përgatiten të shkojnë në Turqi. Aktiviteti i Qeverisë jugosllave në drejtim të shkombëtarizimit të popullsisë shqiptare në Jugosllavi, kohët e fundit ka marrë përpjesëtime të gjera dhe organet tona të zbulimit politik kanë mundësi të bëjnë një punë sqaruese në radhët e tyre për të penguar emigrimet për në Turqi.

Ministri i Punëve Brendshme Gjeneralmajor, Kadri Hazbiu

 [1] Dokumentit i mungon faqja e dytë.

(Vazhdon)