(me rastin e 40 vjetorit të demonstratave – kryengritjes)
Demonstratat e viti 1981, nuk ishin spontane dhe të pakoordinuara, siç pretendojnë edhe sot qarqe të caktuara, aq më pak të organizuara nga Partia e Punës së Shqipërisë, siç pretendohej atë botë nga udhëheqja politike e LKJ, së ish pushtuesit Jugosllav, se “shqiptarët e Kosovës ishin të manipuluar nga Shqipëria”.
Natyrisht, këtë linjë ndiqte edhe kasta politike e asaj kohe në Kosovë, duke u diferencuar, duke i dënuar, etiketuar, kërcënuar dhe shpallur deri armiqësore demonstrata dhe bartësit e tyre, kundër të cilëve u morën masa drastike.
Ish kreu i LKJ-së, këto demonstrata i cilësoi si tejet armiqësore, që synonin prishjen e rendit socialist të ish Jugosllavisë, dhe bashkëjetesën e popujve, thirrur në parullën më ironike të asaj kohe, siç ishte: “bashkim-vëllazërimi!”, ku shqiptarët ishin ndër më të shtypurit dhe më të shfrytëzuarit, ku shkeleshin të drejtat e tyre më elementare për jetë, ku llogariteshin si qytetarë të rendit të dytë, ku ekonomia kishte rënë për tokë, ku filluan të mungonin artikujt ushqimor, ku punëtorëve iu jepeshin rrogat me nga tre e katër muaj vonesë, ku rrezikohej shëndeti dhe jeta e qytetarit shqiptar, ku një polic, zyrtarë apo edhe mujsharë serb, vepronte krejt në mënyrë arbitrare: rrihte, dhunonte, arrestonte dhe vriste shqiptarët e Kosovës, kudo; në arat e tyre, në luadhe, në rrugë, në qytete, në shtëpitë e tyre, madje i vrisnin shqiptarët edhe nëpër burgje duar lidhur, dhe nuk jepnin asnjë përgjegjësi para ligji!
Ish pushtuesi jugosllav, krahas asaj që po krijonte pasiguri për shqiptarët, kastën politike të Kosovës së asaj kohe e kishte joshur që të bënte kërcënime dhe akuza të rënda kundër demonstruesve, madje duke e kthyer edhe ligjin e Kanunit në Kosovë- siç ishte Lëçitja!…
Në vazhdimësi, aparati shtetëror shtypës serbo- jugosllav, që nga viti 1981 e deri me 1993, kishte vrarë mbi 1’000 shqiptarë të pafajshëm në Kosovë, si: gra, burra, fëmijë, pleq, plaka, të rinj e të reja. Krim mbi krime ishte dhe mbeti fakti, kur Serbia, filloj t’i vras e masakroj të rinjtë shqiptarë (diku 122 sish), edhe në Kazermat ushtarake, ku të rinjtë shqiptarë po bënin shërbimin ushtarak në të quajturën JNA- Ushtria Popullore e Jugosllavisë!
Paradoksi politik i BE-së, që nuk kuptohet e arsyetohet as sot e kësaj dite; askush nga organet e drejtësisë së BE-së, as nga Kryqi i Kuq Ndërkombëtarë, as denjoj të merren me hetimin e këtyre vrasjeve mizore e kriminale të ish Ministrisë së Mbrojtjes së Jugosllavisë atë kohë- nga ana tjetër; Këshilli i Evropës, me vetëdije, mbi bazën e shpifjeve, gjeti mundësi për të hetuar një shtëpi të verdhë, diku në një fshat të largët malor të Shqipërisë, së cilës po i pikonte çatia brenda!, e nuk gjeti mundësinë për të hetuar vrasjen e mbi 122 të rinjve ushtarë shqiptarë nëpër Kazermat Ushtarake të ish Jugosllavisë, të cilët i masakruan, ua morën organet e trupit, dhe i kthyen në Kosovë të gozhduar në arkivole, nënë sqarimin se kanë bërë vetëvrasje!…
Kjo situatë e rëndë politike reprezaljesh e gjenocidi mbi shqiptarët e Kosovës, vazhdoj deri sa u formua dhe organizua Ushtria Çlirimtare e Kosovës, shpëtimtarja dhe çlirimtarja e atdheut.
Më saktësisht, kjo nuk duhet dhe nuk guxon të
nënkuptoj se ishin reprezaljet e aparatit të dhunës serbo-jugosllave, që
vetëdijesuan shqiptarët për të kërkuar të drejtat dhe lirinë e tyre- Jo, dhe
Jo, shqiptarët ishin të vetëdijshme në të gjitha kohët së ishin të pushtuar,
dhe po aq të qartë e kishin së nuk ka liri nën pushtim!, prandaj lëvizja e tyre
për liri dhe shtet-bërje daton shumë herët, që para lidhjes së Prizrenit e deri
tek demonstrata e vitit 1981, të cilat përfundimisht shemben themelet e një
pushtuesi gjakatar që quhej Jugosllavi, e cila që nga atëherë, nuk u rimëkëmbë
më!, prandaj me shumë të drejt konstatojmë së:
Demonstratat e viti 1981 në Kosovë, përfundimisht shemben nomenklaturën e
RSFJ-ës, dhe LJK, e cila nuk arriti të ribëhet kurrë më, dhe natyrisht kjo
gërmadhë, këtë përfundim kishte.
Flamurtarë të asaj pranvere!
Shqiptarët, ishin të parët, që iu treguan të gjithë popujve tjerë të ish Federatës jugosllave, së kjo kreaturë artificiale, nuk ishte shteti i asnjë etnie- veç së vegël dhe aparat dhune në duart e Serbisë! … Nomenklatura serbe, duke u nisur nga tutorizmi serbomadh, në ish RSFJ, shfrytëzonte pasurinë e gjashtë Republikave dhe dy Krahinave Autonome, deri në maksimum. Padiskutueshëm, ishin demonstratat e viti 1981, që i vetëdijesuan edhe popujt tjerë të RFSJ-së, si Sllovenët, Kroatët, Boshnjakët, Malazezët, Maqedonët dhe Vojvodinasit, se ky aparat shtypës i dhunë shtetërore të quajtur jugosllavi, duhet shembur!
Këta popuj, që përfaqësoheshin në ish federatë, këtë realitet e kuptuan kush më vone e kush më herët, për gati dhjetë vite më vonë, deri edhe më luftëra të përgjakshme, shpërbën këtë federatë gjakatarë që udhëhiqej kryesisht nga serbet, gati në të gjitha strukturat e saj. Nga kjo luftë e përgjakshme çlirimtare, etnitë e ish federatës, krijuan Republikat e tyre, duke jetuar të lirë dhe në harmoni me fqinjët e vet. Republika demokratike këto, që kane dhënë shembullin e mirë si; Sllovenia, Kroacia, Bosna dhe Hercegovina e vonuar, Mali i zi, Maqedonia dhe Republika e Kosovës te cilat e njohin të drejtën e popujve për të jetuar të lirë e sovran në shtetet e veta, të cilat kanë lidhur paqe të qëndrueshme dhe respekt të ndërsjellë, që janë shembull më i mirë për Evropën e më gjerë.
Përfundimisht, pranvera shqiptare e marsit të vitit 1981 në Kosovë, ishte flamurtarja dhe shkëndija e parë e lirisë, që hapi shtegun edhe për popujt e republikave tjera në ish federatën Jugosllave.
Edhe sot flitet e përflitet, se demonstratat e vitit 1981, ishin të parakohshme dhe të organizuara nga Serbia, Rusia etj. E keqja është se ne (e them kushtimisht, “ne”), më parë preferojmë, që mos gatishmërinë tonë për t’ju prirë gjërave, në një formë ta mbulojmë me trillime e gjëra tjera sajuese të paqena, se sa ta pranojmë dhe ta themi realitetin hapur e botërisht, ashtu siç e tha me vepra rinia e asaj kohë, dhe më vonë Ushtria Çlirimtar e Kosovës, se: e duam lirinë mbi të gjitha, dhe për liri të atdheut japim edhe jetën!
Në vazhdim, cili
është realiteti dhe guximi për ta pranuar të vërtetën hapur:
1). Demonstratat
e Kosovës i ka organizuar populli ynë, bijat dhe bijtë më të mirë, që ndër vite
lanë eshtrat kazamateve serbo-jugosllave, gjaku ynë i derdhur për liri, vaji i
nënave, nuseve dhe motrave tona, vaji i fëmijëve tanë, rritur jetim… kjo është
e vërteta e madhe dhe mohimi i saj nga bukëshkelës e plëngprishës, do duhej të
ishte dënuar nga kombi ynë!
Nuk kishte interes as Serbia as Rusia, që ta shembte sistemin e vet sundues mbi
trevat tona, Serbia nuk ishte aq e marrë për të humbur përfitimet materiale nga
Kosova, nuk kishte interes që t’i rrokte armët e të luftonte me shqiptarë, por
ti sundonte dhe t’i shfrytëzonte ata!…
Serbia ndihej më rahat, kur shfrytëzonte pasuritë e Kosovës, si: minierat,
rrymën, prodhimin, me një fjalë pasurinë nën dhe mbi tokësore, Serbia ndihej më
rehat, kur një dorë shqiptarësh i shërbenin me devotshmëri pushtetit të saj, se
sa kur shqiptarët ia kthyen pushkët e lirisë!…
2). Demonstratat e vitit 1981, nuk ishin të parakohshme, në fakt ato ishin të vonuara, ani pse të lara me gjak. Kush imagjinonte se do ndaheshim pa gjak nga pushtuesi Serb, e kishte gabim sa ishte i madhe- koha vërtetoi katërçipërisht këtë, shih luftën e fundit në Kosovë. Po të mos jehonin demonstratat e përhershme në Kosovë, revoltat, burgosjet, grevat e minatorëve, mosbindja dhe mos dëgjueshmëria qytetare, lufta për liri dhe rëniet heroike e trimave tanë, Serbia edhe sot do të ishte këmbëkryq në Kosovë, dhe nuk do të kishte pse të largohej nga Kosova. Pra, u desh të kërciste pushka, të derdhej gjaku rreke, në mënyrë që bota ta dëgjoj zëri tonë për liri, kush mendon ndryshe, shpirti i tij prej robi ende nuk është çliruar, dhe asgjë më shumë!…
3). Demonstrata e vitit 1981, nuk ishin spontane, ato ishin shumë mirë dhe gjatë kohë të përgatitura nga brezi i atdhetarëve të viteve të gjashtëdhjeta e shtatëdhjeta, janë dhjetëra zemërluanë të kombit tonë që dhanë gjithçka, madje edhe jetën për ditët e sotme- përkulemi me shumë respekt para veprës së tyre. Ata ishin mishërimi i së madhërishmes sonë, që nga Lidhja e Prizrenit e më herët e deri me 1999, dhe falë atyre, ne kishim rrugët e trasuar, vetëm duhej të marshonim furishëm nëpër to. Ato demonstrata ishin fillimi i fundit të shembjes së gërmadhës së quajtur Jugosllavi, që ishte instaluar në Kosovë mbi gjakun e shqiptarëve! Vulën përfundimtare të kësaj shembje, pas vitit 1981, ia dhanë pushkët e lirisë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, dalë nga gjiri i popullit.
Që nga ato kohë e deri me 1981, populli shqiptarë,
kishte punuar hapur e fshehur, prirë nga qindra të përndjekur politik, në krye
me Adem Demaçi, Fazli Graiqevcin, Metush Krasniqin, Ali Aliun, Jusuf Gërvallë,
Kadri Zekën, Zeqir Gërvallën, Jakup Krasniqin, Hydajet Hysenin, Mehmet
Hajrizin, Nezir Myrtën, Neriman Brahën, Selatin Novoselen, Halil Alidemën, Gani
Krasniqin, Ahmet Qeriqin etj. për të mos u hyrë në hak qindra e mia bijve tanë,
që ishin më shumë së frymëzim për popullin tonë të përvuajtur.
Demonstratat e 11dhe 26 marsit, si dhe të 1, 2 dhe 3 prillit të vitit 1981,
deri tek 28-të nëntori i daljes në skenë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës,
prirë nga Komandanti Legjendar Adem Jashari, gjithë këto ngjarje madhore në
nivel kombëtarë, kishin burimin nga gjiri i popullit tonë liridashës, dhe jo
jashtë tij, asnjë herë!
Bijtë tanë, kishin punuar gjatë tërë kohës për një ditë si kjo, ata sollën 11
marsin (pas demonstratave të fuqishme të vitit 1968, ku në fushën e lavdisë,
kishte rënë nxënësi Murat Mehmeti e shumë më herët me përpjekjet e shqiptarëve
në vazhdimësi), duke u përballur me vuajtje e persekutime, që ish pushtuesi
serbo-jugosllav ushtronte dhunshëm mbi shqiptarët, si: me varfëri e
diskriminim, me shtypje e degradime, me arrestime e arratisje, me vrasje e
likuidime, deri edhe me spastrimet etnike e masa gjenocidi ushtruar mbi
shqiptarët, që i ndiqte nga tokat e veta, nga shtëpitë e veta nga qielli dhe
dielli i vet!…
Shqipëria në këtë mes, ishte çatia e vetme, ku shqiptarët fusnin kokën, dhe me
të drejt edhe sot, duhet të kërkohet mbrojtja nga shteti ynë Shqipëria, ne nuk
kemi shtet e strehë tjetër- veç Shqipërisë, herdo- kur!…
Kjo rrugë e gjatë, deri ku jemi sot, nuk ishte rrugë e shtruar me lule, por ishte rrugë e rimuar me gjak. Ky gjak dhe kjo aspiratë kërkon finalizimin e vet. Me as një çmim tjetër nuk shpaguhet sakrificat e shqiptarëve për lirinë e vet, veç bërjes së shtetit të Kosovës dhe bashkimit të tokave tona, është obligim yni kombëtar e shpirtëror deri në përjetësimin e tij.
Elita politike shqiptare, nuk ishte e gatshme të rreshtohej drejt!
Në
vazhdim, kasta politike shqiptare në Kosovën e përgjakur të asaj pranvere,
ishte zënë në befasi, zgjuar e trembur nga gjumi i rëndë që po bënte në
shtratin e butë të ish pushtuesit Jugosllav. Ajo, nuk ishte e gatshme që të
rreshtohej drejt. Në fakt, as që priste kush një rreshtim të tillë nga ajo
shtresë vasalësh. Pushtuesi, e kishte përgatitur këtë shtresë dështakësh me
vite, e kishte avancuar e parfymosur me erën marramendëse të pushtetit dhe të
fryteve të tij, që nga punësimi, makinat, banesat, vilat e deri tek të bërit e
ligjit. Një hafije për dy shkronjat “ K. R”, që do të thotë “ Kosova
Republikë!” , të denonconte, dhe fare lehtë mund të dënoheshe me 2, 3 e 5 vite
burg!, derisa hafijet, për këto “shërbime”, avancoheshin ne detyrë dhe pushtet.
Madje, disa kokëshkretë shqiptarë të asaj kaste politike, shkuan aq larg, sa
që; për ta bindur pushtuesin për përkushtimin dhe besnikërinë e tyre, hoqën
dorë edhe nga përkatësia e tyre kombëtare, duke u deklaruar me përkatësi
jugosllave siç ishin: Sinan Hasani, Ali Shukriu, Kolë Shiroka, Azem Vllasi e
soj sorollopi i tyre.
Këtë klasë kokëshkretë politike, po e shfrytëzonte maksimalisht ish pushteti
titist, deri sa një ditë i hodhi për tokë si një leckë të zhubrosur. Ata
vazhdimisht i ranë po të njëjtës melodi, që nga akuzat kundër popullit të vet
si: irredentistë, separatistë, ballistë, nacionalistë, vrimë e miut 500 lek- thoshte
Fadil Hoxha, për studentët tanë, diferencime, lëçitje. madje duke prekur edhe
në simbolin tonë kombëtar! Pra, qëndrimi i kësaj kaste politike, me kohë kishte
kaluar në urrejtje të papërmbajtshme dhe tejet hakmarrëse kundër bijve të
popullit të vet! Kjo bazë e urrejtjes ishte e mbështetur nga ndërhyrjet e
politikës së Beogradit zyrtar, elitën politike të Kosovës së asaj kohe e kishte
bindur pushtuesi, që të lehte pa ndërprerë kundër interesave të popullit të
vet!…
Pranvera e madhe!
Më datën 11 mars, diku nga orët e mbrëmjes, në qendër të Prishtinës, kishin dalë qindra studentë për të protestuar, duke kërkuar hapur kushte më të mira. Më vonë, kishte marrë fjalën Ali Lajçi, i cili iu kishte dhënë studentëve kurajo dhe guxim. Më pas, mbi një trafo rryme, poshtë mensës së studentëve, ishte ngjitur studenti Mehmet Bislimi, i cili nga studentët kishte kërkuar që të vazhdojnë protestën dhe të mos zmbrapsën para kërcënimeve dhe shantazheve të ish udhëheqësve të Komitetit Krahinor dhe SPB-ës.
Në vazhdim, me 26 mars, që në orët e paradites, demonstratat kishin marrë një peshë tjetër të organizimit, madje organizatorët si: Ali Lajçi, Bajram e Musli Kosumi, Gani Koci, Murat Musliu, Bedri Deliu, Ramadan Dobra, Xun Çeta, Xhavit Haliti, Enver Haliti, Mehmet Bislimi, Gani Vlahna e dhjetëra tjerë në grupe të ndryshme, për të mos iu hyrë në hak, ngase të gjithë kanë dhënë maksimumin, kishin bërë gati dhjetëra banderola të shkruara, si: “Kosova Republikë!”, “Republikë Kushtetutë, ja me hatër ja me luftë!”, “Trepça punon Beogradi ndërton!”, “Lironi shokët nga burgu!”, “Lironi Adem Demaçin!”, “Bashkim!” e tjera.
Më pas ishin lexuar edhe kumtesat, që i kishte përgatitur studenti Bajram Kosumi dhe vëllai i tij Musli Kosumi, me titull: “Pushteti pa krena!”, dhe “Vallja e djajve!” …
Më pas, po atë ditë, me 26 mars, studenti Mehmet
Bislimi, me disa shokë, kishin bërë planin për ta rrëmbyer Stafetën e Titos, e
cila kishte për të mbërritur në Prishtinë, para Teatrit, diku nga ora 16, por
që nuk ia dolën. Më herët, studenti Mehmet Bislimi, ishte ngjitur shtyllës
ndriçuese të elektrikut të rrugës (pranë radio Prishtinës), dhe kishte hequr
flamurin e Jugosllavisë, duke e përbaltur e përplasur atë për tokë! Sinan
Hasani, më vonë në një libër të tij, kishte shkruar:
– “Një student me një shpejtësi majmuni u ngjit shtyllës së metaltë përpjetë,
dhe përdhosi flamurin e Jugosllavisë!” …
– Në fakt, ai kishte të drejtë, ngase neve na duhej një
shpejtësi e tillë, për të hequr shumë flamuj të Jugosllavisë titiste, të cilët
i kishin vu majmunët e shumtë si Sinan Hasani, me shokë, mu në zemër të
Kosovës! Ç’është e vërteta, studenti Bislimi e përbalti flamurin e pushtuesit
jugosllav, atë flamur të cilin më vonë e vrau me pushkët e lirisë, Ushtria
Çlirimtare e Kosovës- bijtë më të mirë të popullit tanë liridashës.
Milicia
serbo-jugosllave, në mesin e tyre edhe milicë shqiptarë, me 26 mars,
diku në orët e vona, u vërsulën rreth konvikteve të studentëve, përdorën dhunë
të paparë deri në përmasat e një çmendurie, shfryer në mënyrë shtazarake mbi
rinin shqiptare studentore. Nuk më hiqet nga sytë flamuri në duart e një vajzë
të re, të cilës iu kishin vërsulur më shumë se katër milicë, e nuk po mundnin
t’ia hiqnin flamurin nga duart- Shqiponjës trime të Kosovës!…
Mos harroni se askund në botë nuk ndodh, që simbolet nacionale të përdhosen e
përshtatën për hir të pakicave etnike të cilat në Kosovë përbëjnë jo më shumë
se 5 %!…
Këtë sulm brutal të milicisë serbe, shfryer mbi studentët shqiptarë e kemi parë
disa student, si: unë, Mehmet Bislimi, Ismet Kabashi, Muhamet Gashi, Qazim
Ahmeti, Fejzë Veliu, Ali Zajmi e dhjetëra të tjerë, nga Konvikti numër 3, ku
kishim mbetur të bllokuar për disa çaste. Milicia serbe, kanë bërë dhunë deri
në përmasat brutale në qendrën studentore në Prishtinë.
Me 1 prill, demonstratat e radhës kanë filluar diku nga ora 10:00, nga nxënës të të gjitha shkollave të mesme, por kishin dalë edhe ata të shkollës fillore; “Emin Duraku!”, më vonë, diku nga ora 13:00, kishin vërshuar ato gjithë popullore. Diku rreth orës 15, në një bli, para ish Komitetit Krahinor të Kosovës, me megafon në dorë, është ngjitur Hydajet Hyseni me një kapelë të zezë në kokë, si dhe me një palë mustaqe të kamufluara, shoqëruar me shokët e organizatës, i cili masës së demonstruesve u drejtohet me një fjalim të shkurtër domethënës dhe motivues, si: Ju bijtë e Azem dhe Shote Galicës… që ndezi masat, dhe i dha demonstratës kahen dhe karakterin e kërkesave tona kombëtare: Kjo është e padiskutueshme, Hydajet Hyseni, Jakup Krasniqi, Nezir Myrtaj, Gani Syla, Berat Luzha, Gani Krasniqi, Mehmet Hajrizi, Metush Krasniqi, Ahmet Haxhiu, Meriman Braha, Selatin Novosella, Zeqir Gërvalla, Ahmet Qeriqi, e dhjetëra atdhetarë tjerë, ishin organizuesit dhe frymëzuesit e demonstratave të vitit të madh 1981. Pa përjashtim, kontributi i qindra bijve tjerë, që Kosovës i dhanë aq shumë për të arritur deri këtu ku jemi sot!…
Nga demonstrata studentore, kaluan në ato gjithë popullore!
Demonstratat e vitit 1981, populli ynë i përkrahu fuqishëm e pa u hamendur. Në mesin e studentëve vërshuan si lumi; nxënës, punëtorë, intelektual, qytetarë, vajza, gra, të rinj e të moshuar- që të gjithë, ato demonstrata, nuk ishin më vetëm STUDNETORE, por GJITHPOPULLORE! Vlen të ceket, dhe nuk guxon të anashkalohet: Të gjitha dyert e qytetarëve atdhedashës të Prishtinës, ishin të hapura për demonstruesit ditën dhe natën! Ata na pritën me bukë, kripë dhe zemër, na strehuan, na i lidhën plagët, nga e ngrohën shpirtin, na dhanë kurajën dhe mbështetjen, prandaj edhe sot përkulem me respekt para nënave që na dhanë bukën e ngrohtë e na i lidhën plagët e njoma- ta paçim borxh Prishtinë!…
Punëtorë të shumtë nga organizata të shumta punuese si: “Ramiz Sadiku” etj. me helmeta në kokë u futën në gjirin e demonstruesve. Së bashku me përkrahjen morale, ata sollën me vete edhe mjete tjera barrikade, si: kamionë, ekskavatorë, rrafshues, buldozerë dhe mjete tjera. Demonstruesit u bënë të pakalueshëm. Këta punëtorë u solidarizuan me bijtë e vet, duke dashur që të vdesin pranë dhe përkrah nesh!
Me dhjetëra pronarë e punëtorë shitoresh, furrave të bukës e produkteve tjera ushqimore, po shpërndanin uji, bukë, pije tjera, artikuj ushqimor, qepë, qumësht e çka jo… ata ishin mes dhe përkrah demonstruesve, përkulje për sakrificën dhe solidaritetin e tyre, një popull i tërë në këmbë! S’kishte diskutim më, kjo kaloj në një demonstratë gjithë popullor, ndër më të fuqishmet që nuk mbahet mend në historia e Ballkanit, deri atë pranverë!
Punëtorët e shëndetësisë, po shpërndanin fasha, medikamente, vaksina e gjithë çka ishte në mundësinë e tyre për shpëtimin dhe riaftësimin e demonstruesve. E madhja Sahadete Mekuli i kishte pritur demonstruesit e plagosur në spital me fjalët e bukura, atdhetare dhe të guximshme, si: ME FAT PLAGËT O TRIMAT E KOSOVËS! Ky akt atdhetarie, Shëndetësi e Kosovës, mos shkelni mbi betimin e Hipokrates sonë Sahadete!…
Me 2 prill pas dite, mbi fakultetin Ekonomik, ushtria serbe nga tanku i ushtrisë jugosllave, shtiu në turmën e demonstruesve. Shtiu armata e quajtur APJ! Nga breshëria e plumbave, u shkëput për dhe, Besa Ahmeti- nxënëse. Plagët ia lidhëm me këmishën e trupit të Fejzë Veliut nga Polaci i Drenicës, dhe e futëm në një makinë “Reno 4”. Mbaj mend se në momentin kur Besa ishte mes jetës a vdekjes, tek po i thoshte një shoqes së vet:
– “Mos trego në shtëpi për plagosjen time, mos u trego prindërve, thuaju se Besa është me demonstruesit!”… dhe vërtetë emri i Besës ishte kudo me ne, është edhe sot. Mos harroni gjakun e derdhur për liri rrugëve të Prishtinës e Kosovës gjithandej, dhe Besën e Betimin e dhënë për liri të Kosovës!
Në demonstratën e 2 prillit, ishte vrarë edhe i riu Xhelal Maliqi, punëtor i Televizionit të Prishtinës, edhe një lule e këputur në mesin e shumë luleve- Dëshmor të Kombit. Të nesërmen me disa shokë, shkuam atje për t’u përkulur për të fundit herë para trupit të tij.
Si sot… në një oborr të vogël, nën një pemë të madhe, që kishte qenë aty, një djalë i ri si një lis mali, shtrirë në një arkivol të vjetër, shtrirë e me sy të hapur!… Ata sy, edhe sot të hapur qëndrojnë?! Qindra Dëshmorë të Kosovës nuk po i mbyllin sytë dot. Mos harroni, ata sy duan që Kosovën ta shohin të lirë e të bashkuar, dhe vetëm të lirë e të bashkuar!…
11 lulëkuqet e prillit të vitit 1981!
Në Kosovë gjatë demonstratave të 1, 2 e 3 prillit të vitit 1981, milicia dhe
ushtria jugosllave, vrau 11 demonstrues, ranë për liri: Asllan Pireva, Naser
Hajrizi, Xhelal Maliqi, Salih Abazi, Salih Maloku, Ruzhdi Hyseni, Rizah
Matoshi, Sherif Frangu, Nesimi Dervishdana, Ibrahim Krasniqi dhe Afrim Abazi!
Ky pushtues gjakatarë, plagosi mbi 300 të tjerë. Burgosi mbi 2500 të rinj,
kryesisht studentë. Përjashtoi nga shkollat, Universiteti, fabrikat, dhe
institucionet tjera, diferencoi me mijëra shqiptarë. Më herët e më vonë, shumë
nga të burgosurit shqiptarë, i mbyten edhe në burgjet serbe si: Fazli
Graiqevcin, Xhemaili Berishen, Zija Shemsiun, Abedin Balen, Ibrahim Krasniqin,
Ibrahim Kastratin, e mbi 173 shqiptarë
të tjerë, i vranë e masakruan në burgun e Dubravës! Në shenj respekti, vizitoni
varret e tyre, në mënyrë që të kujtojmë flijimin e tyre për një Kosovë të lirë
e të bashkuar!…
Me 2 prill, nga shtëpia e Dalibashiqëve (atje afër mensës së studentëve), diku
rreth orës 11 paradite, ishte shtënë me armë zjarri. Dalibashiqët, diku nga ora
11, kishin plagosur një demonstrues për vdekje. rreth orës 16 pasdite, kur
policia u ngjit lart në atë lagje, njëri nga Dalibashiqët, doli prapë me pushkë
M 48- të, në dorë, dhe diku 20-30 metra mbi shtëpinë e tij, qëlloi një
demonstrues tjetër i cili atë moment, ishte duke manovruar me një kamion për të
bërë barrikadë në rrugë. Nga një largësi prej rreth 200 metrash më lartë,
mbrapa një trafo-je rryme, këtë ngjarje e kemi parë me sytë tanë, tre veta: unë
– Mehmet Bislimi nga Prekazi, Ismet (Milazim) Kabashi nga Polaci dhe Ilaz
Kolovica nga Prishtina!
Nuk kam njohuri, nëse këta dy demonstrues të qëlluar me pushkë
nga qytetari Dalibashiq, kanë vdekur, apo kanë shpëtuar me plagë të rënda në
trup? Atë botë, Dalibashiqët për këtë krim të rëndë, u dënuan vetëm me 30 ditë
burg kundërvajtjeje, drejtësi e Kosovës, mbaje mend edhe këtë!…
A ishte Shqipëria e implikuar në
demonstratat e viti 1981- pyetje që shtrohet edhe sot!?
Republika Socialiste e Shqipërisë, udhëhequr nga Enver
Hoxhës, atëbotë, ishte i vetmi shtet në rajon dhe Evropë që demonstratat e
vitit 1981 i përkrahu moralisht e shpirtërisht, pa rezervë e fuqishëm, duke i
vlerësuar kërkesat tona si të drejta. Shqipëria, njëkohësisht ishte i vetmi
shtet që dënoi dhunën dhe reprezaljet, që ish aparati shtypës serbo-jugosllave,
i kishte zbatuar kundër demonstruesve shqiptarë duarthatë të Kosovës të cilët
po kërkonin të drejtat e veta.
Ishte i gjykueshëm dhe i pa dinjitet qëndrimi i BE-së, e cila atë kohë, nuk e
ngriti as edhe një zë kundër gjithë kësaj dhune, zbrazur kundër popullit
shqiptarë në Kosovë. Diçka e paprecedent kjo, ai pushtues atë pranverë, kishte
vrarë 11 demonstrues, kishte plagosur mbi 300 të rinj, kishte dënuar mbi 2500
të tjerë me burg të rëndë, kishte diferencuar e larguar nga puna me qindra e mia
tjerë, BE, as edhe një fjalë, as edhe një reagim, as edhe një notë verbale, apo
qortim!… ishte dhe mbeti e pafalshme kjo sjelle qyqare e BE-së, që ishte
mësuar ta miklonte Serbin- edhe sot e kësaj dite!…
Në kuptimin e përgjithshëm bazik, kjo as nuk diskutohet; pa një shtet shqiptar-
siç Shqipëria (ashtu siç ishte) , shqiptarët nëpër shekuj, vështirë së do t’i
përballonin agresorët Ballkanik të shteteve tona fqinje, që në vazhdimësi,
kishin qëllime gllabërues ndaj tokave shqiptare.
Asnjë popull në botë, nuk mund të ekzistojë pa shtetin e vet, prandaj as ne
shqiptarët nuk bëjmë përjashtim. Pa Shqipëri, nuk do të kishte shqiptarë, dhe
kjo është një e vërtetë absolute! Pa Angli, nuk do të kishte anglezë, pa
Francë, nuk do të kishte francezë, pa Gjermani, nuk do të kishte gjerman, pa
Amerikë, nuk do të kishte amerikanë e kështu me radhë.
Pyetja që mund të shtrohet:
Se a ka bërë Shqipëria mjaftueshëm për të mbrojtur dhe ngritur popullin
shqiptarë të Kosovës deri në atë shkallë që ne, të kërkojmë lirinë tonë, pa
pritur që të na e sjellin të tjerët në pjatë! Mendoj se po, angazhimi i
Shqipërisë (që nga prishja e marrëdhënieve me ish Jugosllavinë titiste), ishte
i pamohueshëm, me aq sa mund të depërtohej atë kohë, si: me literaturë, me
koncerte, me artistët shqiptarë, me profesorët që ligjëronin herë pas here në
Kosovë, me sportistë, me shkrimtarë e intelektual, me drama dhe filma
shqiptarë, me emisione edukative, me mediat si; Televizioni dhe radiot
shqiptare e kështu me radhë. Shqipëria, kishte punuar ditë e natë (në rrethanat
e kohës), për të mbajtur të patundur frymën e shqiptarëve, ndarë padrejtësish
nga trungu i vet. Dhe kush pretendon ta mohoj këtë, gabon rëndë. Shqipëria,
asnjë herë nuk i ka mohuar shqiptarët që kanë mbetur jashtë trungut të vet natyral,
pa dëshirën dhe vullnetin e tyre- as një herë!
Po, pyetja duhet të shtrohet kësisoj:
A ka qenë Shqipëria dhe kreu politik i asaj kohe në rrjedha, apo i njoftuar se
atë pranverë në Kosovë, do të këtë organizim të lëvizjeve të mëdha popullore?-
Jo, e them me bindje se Jo.
Pa asnjë dyshim, se një ditë do të ndodhnin lëvizje të tilla në Kosovë, por
askush nuk e kishte paraparë dhe përgatitur deri në përpikëri, së ato do
ndodhnin pikërisht në mars të pranverës së viti 1981, Jo!…
Shqipëria dhe shteti shqiptarë, si të thuash, ishte zënë në befasi. Edhe
reagimi i Shqipërisë zyrtare, përmes organit: “Zërit i Popullit” , ishte bërë
tek me 8 prill- kjo fletë më së qartë. Jo, pse ne, shqiptarët e Kosovës nuk do
ta njoftonim Shqipërinë, jo pse Shqipëria nuk kishte dëshirë për informim
korrekt dhe me kohë, por së marrëdhëniet ndërshtetërore Shqipëri- Jugosllavi,
ishin të tendosura, dhe mundësitë për një komunikim të rregullt dhe të sigurt
nga të dyja anët e kufirit, kishte degraduar!
Personalisht, vet, kam kaluar në Shqipëri së pari herë, diku në prill të vitit 1992 (klandestin), dhe disa herë më pastaj. Kam takuar atje figura të larta politike si: Fatos Nanon, Gramoz Rucin, Sokol Pezën, Nexhmije Hoxhën, Ilir Hoxhën, Sabit Brokën, më vonë Shaban Sinanin, Koço Danajn, Mojkom Zeqon, Ramadan Sulon, që ishte kujdestar i afërt i Haxhi Lleshit e dhjetëra figura tjera, të cilët në një formë, apo tjetër e pranojnë hapur se demonstratat shqiptare të viti 1981 në Kosovë, Shqipërinë e kishin befasuar, natyrisht për të mirë, por që shteti shqiptarë nuk kishte pasur as më të voglin sinjal se pranvera e vitit 1981, do të vërshoj në Kosovë si lumi që merr përpara llumin e ish pushtuesit gjakatar Jugosllav.
Ikja e fundit!
Studenti i fundit shqiptarë (në mos gabohem), që ka emigruar nga Kosova në
Shqipëri atë kohë, mbase i vetmi nga studentët demonstrues të pranverës së
vitit 1981, ishte studenti i muzikës Hajredin Muji nga Zhuri. Hajredini, duke u
arratisur në Shqipëri, kishte shpëtuar nga arrestimi dhe dënimi i sigurt.
Me Hajredinin , jemi njohur atë kohë, ai ishte një djalë i vendosur- njeri ndër
organizatorët e shumtë të këtyre demonstratave. E kam takuar më pastaj në
Tiranë. Hajredinit, atë kohë në Shqipëri i është pranuar qëndrimi, dhe ka
studiuar edhe atje për muzikë, tani ai jeton në Gjermani. Edhe ai më ka thënë
të njëjtin qëndrim: Shqipëria, nuk kishte pasur informata apo njohuri të
mjaftueshme, së atë pranverë në Kosovë do të kishte lëvizje të mëdha politike.
Aq më pak, ishte e implikuar në ato lëvizje- siç pretendonin element politik të
ish Jugosllavisë, duke dashur të aludojnë se Shqiptarët e Kosovës nuk e
kundërshtojnë Jugosllavinë, por për këtë po i indoktrinonte dhe nxiste
Shqipëria Socialiste e Enver Hoxhës!
Përfundimisht, demonstratat e viti 1981, ishin të organizuara nga rinia
djaloshare e Kosovës të cilat i dhanë vulën përfundimtare lirisë që po vinte së
bashku me pranverën e madhe- kjo ishte pranvera e lirisë, rimuar me gjakun e
bijve tanë më të mirë e cila nuk kishte kthim mbrapa!
Pas demonstratave, pasuan edhe pushkët e para të lirisë!
Në maj të po atij viti (13 maj), Tahir e Nebih Meha, si dikur
Oso Kuka, u dogjën në kullën e barotit! Ata me këtë rast i treguan pushtuesit
jugosllav, dhe botës së shurdhër, se shqiptarët e mbetur përdhunisht nën
pushtimin Jugosllav, një ditë, do të detyrohen të mbrohen edhe me armë! Tahiri,
atë vit, vrau me pushkën e lirisë forcat e dhunshme të pushtuesit jugosllav,
vrau namin e tyre, për më shumë, hodhi për tokë “mitin” mbi paprekshmërinë e
njësiteve speciale të ish UDB-së, dhe KOS-it. Pas demonstratave të mëdha të
asaj pranvere, krisma e pushkëve të lirisë së Tahir e Nabih Mehës, ishte
lajmëtari i parë i pushkëve të lirisë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës!
Betimi!
Në ceremoninë e varrimit të Tahir e Nebih Mehës (mes tjerësh), ishin prezent edhe Shaban, Hemëz e Adem Jashari. Ata, atë ditë, me rastin e varrimit të Tahir e Nebih Mehës, ishin betuar se luftën për liri e bashkim të shqiptarëve, do ta vazhdonin me konsekuencë dhe pa kompromis, dhe së gjaku i Tahir e Nebih Mehës, dhe qindra dëshmorëve tanë, do të shpaguhet shumëfish!…
– Në atë varrim, isha prezent edhe vet (autori i këtij shkrimi), dhe e di saktë së kush ka qenë i pranishëm atë ditë, në atë varrim.
Nga ajo ditë, deri tek rënia Legjendare e Shaban, Hamëz dhe Adem Jasharit, kishin kaluar jo me shumë së 17 vite, aspirata e tyre u konkretizua me formimin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës- betimi shkoj në vend!
– Çmimin e lirisë deri sot, populli shqiptarë e ka paguar shumëfish!…
