Portreti/intervista

Jon Gjini: Kryeheroi dhe Kryeprofeti i shqiptarëve

Heroi, na thuhet, ka njëqind fytyra. Të ndjekësh gjurmët e tij është të ndjekësh shtigjet e historisë, mitologjisë, folklorit, filozofisë, artit, sociologjisë dhe shumë të tjera, në mënyrë që studiuesi të mund të tërhiqet lehtësisht në shtigje ku vetëm një Hero do të guxonte ta merrte përsipër. Asnjë hero nuk e ka ndjekur shpirtërorësinë e një populli më mirë sesa shqiptari, Gjergj Kastrioti.

I lindur në vitin 1405, i biri i Gjon kastrioti, Princit të Ematisë, Gjergji u dorëzua shumë herët si peng i Sulltan Muradit II. I “konvertuar në Islam” dhe i rritur në Edirne, ai mori nga sulltani pseudonimin e Iskander “sipas Aleksandrit të Madh”, pastaj falë karrierës së tij të shkëlqyer ushtarake gradën “bej”, prandaj edhe emri që do të mbajë tani: Skënderbeu ose Iskander Beg. Në vitin 1443, kur Turqit u mundën, në Nish, Skënderbeu braktisi radhët e tyre dhe më 28 Nëntor hyri fitimtar në Krujë për t’u bashkuar me shqiptarët e tij që po luftonin kundër pushtuesve osmanë. Ai u kthye në krishterim, kërkoi pronën e familjes së tij dhe organizoi rezistencën shqiptare. Arritja e parë dhe më e rëndësishme politike e Skënderbeut ishte Kuvendi i Lezhë,s më 2 Mars 1444, me të cilin, për herë të parë në historinë e vendit, princërit shqiptarë themeluan Lidhjen e tyre dhe u bashkuan kundër armikut të tyre të paepur. Në luftërat me rrezik të lartë që zhvilloi midis viteve 1444 dhe 1466, Skënderbeu i zmbrapsi vetëm trembëdhjetë pushtimet turke dhe rezistenca e tij fitimtare kundër ushtrive të Muradit në 1450 e bëri atë një Hero të famshëm në të gjithë botën perëndimore. Pas disfatës në Varna në 1444 të kryqëzatës polako-hungareze, pas fitores së Sulltan Muradit në Kosovë, pak para 1448, dhe sidomos pas rënies së Konstandinopojës në 1453, Gjergj Kastrioti – Skënderbeu dhe ushtria e tij mbeten në të gjithë Perëndimin te pathyeshem. E vetmja forcë e kundërshtimit ndaj Osmanit Turqit, ushtritë e perandorive perëndimore si Franca, Perandoria e Shenjtë, Austria, nuk ndërhyjnë në Ballkan për momentin. Ishte shkruar në regjistrat e mbretërisë angleze, që një shërbëtor i mbretëreshës, e befasoi këtë të fundit, e cila gjithsesi është antiklerikale, duke u lutur: “Nëse Skënderbeu bie, Perëndimi do të bjerë”. Vetë turqit kishin një lloj nderimi për armikun e tyre të vdekur. Në fakt, që nga biografi i parë i Skënderbeut, Marinus Barletius, i cili shkroi një Historia de Vita et Gestis Scanderbergi botuar në Romë midis 1508 dhe 1510, disa elemente të jetës së tij, dhe veçanërisht të fëmijërisë së tij, janë vënë në pikëpyetje. Megjithëse, historianët kanë bërë gjithçka që kanë në dorë për të dhënë një imazh tjetër të Heroit, asgjë dhe askush, njeriu apo ngjarja historike e ndonjë rëndësie, ende nuk ka qenë në gjendje të ndryshojë portretizimin e Skënderbeut, siç është rregulluar nga tradita.

Deri në fund të jetës së tij ai vazhdoi t’i rezistojë të gjitha pushtimeve turke me fitore dhe vdiq i pamposhtur më 17 janar 1468 në Lezhe. Pra, kush eshte Skenderbeu ? Ai është bashkuesi i Shqipërisë feudale, simbol i fuqisë te bashkuar së një “vendi të vogël” e cila bllokoi ardhjen e Perandorisë Osmane gjate jetes se Gjergj Kastriotit. Gjatë 23 viteve që pasuan, ai qëndroi përpara ushtrisë më të madhe të kohës kur numri i luftëtarëve të saj nuk kalonte 20,000 njerëz. Në vitin 1450, ushtria osmane e udhëhequr nga Sulltan Mourad II personalisht dështoi përpara Krujës. Në dy raste të tjera, në 1466 dhe 1467, Mehmet II, pushtuesi i Kostandinopojës, u shty gjithashtu nga Skënderbeu, pasi humbi njëzet e katër beteja dhe nuk arriti të merrte Krujën. Ky ishte dhe është Kryetrimi, Kryeheroi dhe Kryeprofeti ynë…