(Në kujtim të përvjetorit të rënies heroike të strategut popullor Shaban Palluzha. Pjesë nga një punim më i gjatë)
Amanet o moj rini,
Dejmë luftoni për Shqipni,
Se i huji kurrë s’t’jep liri.
Lufta e Drenicës në këngën dhe në sharkinë e rapsodit Dervish Shaqa u përjetësua denjësisht. Kjo këngë me vargjet e saja monumentale, dekada me radhë, ruajti të gjallë luftën dhe heroizmin e Brigadës së Shaban Palluzhës kundër brigadave partizane-çetnike gjatë dimrit të egër të vitit 1945. Simbolet, krahasimet dhe metaforat e goditura në këngë krijojnë atmosferë dhe imazh të gjallë të luftës. Si në krijimet tjera epike edhe në këtë këngë natyra është pjesëmarrëse dhe jo një dekor i thjeshtë ambiental. Mbresëlënëse dhe me efekt të jashtëzakonshëm, si në këngët tjera të kësaj gjinie, janë sidomos thirrjet e vazhdueshme të kryeprotagonistit si dhe arsyetimi i luftës nga ana e tij:
Shaban Polluzha në kambë na u çue ,
Titistave luftën jau ka fillue,
Çka ka nata që asht ba dritë,
Ka fillue lufta n’Drenicë,
Fryke veri, binte bora,
Krisshin pushkët more mitralozat,
Shaban Polluzha po e flet nji fjalë.
Plak e i ri n’ketë luftë me dalë,
Me shovinista, me tradhtarë,
Që ne fëmijtë me gjak na i lanë,
Shaban Polluzha t’madhe briti,
Bini burra mos t’koriti,
Bini burra mbi tradhtarë,
Për kolltukë more fëmijtë na i vranë.
Kjo këngë epike historike, si prodhim dhe reflektim i drejtpërdrejtë i shpirtit dhe aspiratave të popullit, edhe në këtë rast përkrahë luftën e drejtë të shqiptarëve, kurse prijësin popullor, Shaban Palluzhën, si mishërim të idealit kombëtar, e stolisë me figura shprehëse poetike: plak drague e faqebardhë. Lufta bëhet jo vetëm për mbrojtjen e ekzistencës shqiptare, por për një ideal më të lartë, për liri, për Flamur, për Shqipëri, si kurorëzim i të gjitha lirive njerëzore, politike, shoqërore dhe kombëtare:
Hajt Shaban more kosovar,
Plak drague e faqebardhë,
Fort luftove të koftë hallall,
Fort luftove, more, me tradhtarë,
Nuk po t’pret bash kurgja e gjallë,
Për Shqipni edhe për shqiptarë,
O për shqiptarë edhe për Shqipni,
Për Flamur more për liri…
Kënga mbyllet me një amanet të çmuar të muzës popullore, konkretisht të rapsodit Dervish Shaqa, qoftë si interpretim e qoftë si tekst. Populli e thotë: dy sahat këngë vetëm për dy fjalë. Dhe këto “dy fjalë”, në rastin konkret, rapsodi Dervish Shaqa i lë për në fund të këngës. Esteti shijehollë mund të thotë se ky amanet është i tepërt, sepse mesazhi i këngës kuptohet fare qartë edhe pa këtë sforcim. Por, është rapsodi ai që i nivelizon shijet. Në këtë rast, mbi artin, ngadhënjen thirrja kushtrimtare e kohës dhe ana vepruese e Rapsodit. Më në fund, arti është në shërbim të çështjes, në shërbim të idealit, në shërbim të jetës. Arti pa mision dhe arti për art është mish i huaj për këngën e popullit. Duhet të kihet parasysh se amaneti, thirrja për luftë çlirimtare, kushtrimi luftarak në këngë lëshohet pas një tradhtie të madhe që i bëhet aleancës antifashiste, pas premtimeve përrallore mbi lirinë, vëllazërimin dhe bashkimin, vetëvendosjen e kombeve, pas një lufte të pabarabartë dhe fort të përgjakshme. Amaneti, porosia dhe kushtrimi luftarak i Rapsodit i lëshuar dje është aktual edhe sot e gjithë ditën:
Amanet o moj rini,
Dejmë luftoni për Shqipni,
Se i huji more kurrë s’t’jep liri.
