PËRGJIGJE KOMENTUESVE
Sejmen Gjokoli, Ilmi Mancaj, Hekuran Halili & Timo Merkuri, mbështetës të “shpikjes shkencore” të z. Vasil Toles, për shkrimin tim: “A do ta eliminoj Akademik Gjinushi, virusin e “iso-polifonisë”!”
Të nderuar zotërinj mbështetës së iso-polifinisë së Vasil Toles!
Për Polifoninë shqiptare kanë shkruar për gati 50 vjet studiuesit e shkencës së Etnomuzikologjisë dhe etnokulturës shqiptare: Nderi i Kombit Ramadan Sokoli, Prof. Baki Kongoli, prof. Beniamin Kruta, prof. Hysen Filja, prof. Spiro Shituni, Prof. Pirro Miso, Prof. Zhani Ciko, prof. Aleksandër Peçit, Kompozitori Limos Dizdari, kompozitori Sokol Marsi, studiuesi dhe muzikanti i mirënjohur Bajram Lapi, prof. Bardhosh Gaçe etj, etj, botimet e të cilëve udhëheqin mendimin shkencor, të injoruar prej Vasilis Toles.
Në studimet e tyre, ata nuk nisen nga shpjegime “popullore”, amatoreske, sikundër ju, por nga shpjegime shkencore, që burojnë prej faktorësh të brendshëm të vet fakturave polifonike të këngës shqiptare, formuar në periudha të gjata historike:
Prof. Beniamin Kruta ka shkruar: “Procesi i zhvillimit të polifonisë shqiptare nuk ka qenë i njëtrajtshëm dhe nuk ka ecur në vijë të drejtë…rrjedhim i këtij zhvillimi të brendshëm të polifonisë ishte edhe formimi i isos, si funksion më vete…kjo dukuri është rezultat i një praktike të gjatë historike…”
Si rrjedhim, për polifoninë shqiptare nuk mund të flitet, sipas njohjeve të kufizuara të idhtarëve të Vasilis Toles. Polifonia shqiptare e ka origjinën para Homerit dhe korit antik grek, sepse para tyre ka ekzistuar etnia e Kaonisë, Thesprotisë dhe Dardanisë…dhe s’mund të pranohen dokra të një njeriu që e prezanton veten, si të paditur:
Në studimin e tij, Odisea dhe sirenat, Tole flet përçart: “Kjo skenë është parapërgatitur mjeshtërisht nga Homeri, i cili e vendos Uliksin, në këtë ballafaqim me përmasën e tretë të shndërrimit, polifoninë muzikore, të panjohur prej tij deri në atë çast…”
Homeri, sipas “akademikut” Tole, ka parapërgatitur mjeshtërisht një skenë enkas për Odiseun, për ta njohur atë me “polifoninë muzikore”, “të panjohur” prej tij deri në atë çast! Në cilin çast, sepse kur Homeri bën këtë ballaqim, Uliksi kishte 400 vjet që kishte vdekur! Homeri e ka shkruar poemën në mesin e shek të VIII para erës sonë!
Ku e di Homeri si kanë kënduar sirenat 400 vjet më parë, kur kthehej Uliksi për Itakë? Homeri njeh epet popullore, të cilat i mblodhi dhe përgatiti poemat, por nuk informon, nëse ato ishin polifonike, apo “iso-polifonike”! Aq më pak të ketë parapërgatitur një skenë enkas për të ballafaquar Uliksin me polifoninë e panjohur prej tij! Përse Homeri të parapërgatiste një skenë, për kursin muzikor të Uliksit, kur ky mungonte prej 400 vjetësh?!
Fare i papërgjegjshëm prof. Tole thekson se Uliksi “nuk e njihte më parë polifoninë muzikore”, dhe as vajtimin shumëzërësh iso-polifonik: “Asgjë më shumë se muzika, iso-polifonike e Sirenave vajtore do t’i mësonte Uliksit këtë përmasë të tretë të shndrimit: vajtimin shumëzërësh iso-polifonik”
Nga e di Vasilis Toles, se Uliksi nuk e ka njohur dhe nuk e kishte dëgjuar në vendlindjen e tij, Itakën e Thesprotisë, vajtimin shumëzërësh – “të qarën me ligje? Nuk kishte dëgjuar Uliksi, asnjë vajtim nga nënat, gjyshet dhe gratë e Itakës, para se të shkonte në Trojë dhe priste të lindte Homeri, t’ia mësonte polifoninë gjatë rrugës kur do të takonte sirenat?! Si ka komunikuar me Uliksin, për këtë konfirmin, Vasilis Toles?!
Të nderuar idhtarë të mbrojtjtes së Vasilis Toles: më zbuloni dot vendin, ku ndodhen sirenat, të shkoj dhe unë për të dëgjuar fenomenin sonor që quhet “iso-polifoni”?!
Vasilis Toles, e konsideron parashikimin e Tirzeut për përballjen e Uliksit me Sirenat, si “tjetër dëshmi e lidhjes që kanë Sirenat dhe kënga e tyre, me prejardhjen dhe shtratin e vërtetë muzikor të iso-polifonisë.”
Është shkruar fare qartë në faqen 14 të librit të Vasilis Toles: se shtrati i vërtetë i “iso-polifonisë” na qenkërkan Sirenat, të cilat nuk janë përdoruar asnjëherë në shkencën shqiptare dhe traditën shqiptare, si qenie mitologjike ilire, por qënie mitologjike greke. Sirenat janë qënie fantazie, ireale dhe jo reale, skikurse janë edhe zanat dhe zërat e krijimtadisë shpirtërore të popullit shqiptar. A mund të krijohet një kulturë muzikore nga hiçi, sikurse janë sirenat apo zërat? Të pohosh se polifonia shqiptare e ka shtratin e vërtetë nga kënga e sirenave dhe jo nga kënga e popullit shqiptar, kjo është çmënduri!
Përse mirrni pjesë në diskutim, zotërinjë idhtarë të Vasilis Toles, kur nuk e njihni temën dhe problemet shkencore që ngërthen ajo? Përse nuk marrin pjesë në këtë diskutim muzikantët dhe studiuesit, të cilët e kanë dhënë mendimin e tyre në simpoziumin e nëntorit të vititit 2015, me Rezolutën, në të cilën deklarohet prej 30 pjesmarrësve: “Nuk e njohim “iso-polifoninë”?
Nga ata dhjetra studiues dhe muzikanë, po ju kujtojmë Prof. Dr. Spiro Shitunin, ndonse me orgjinë vllahe, i cili në gazetën “Koha Jonë”, në vitin 2019, ka shkruar: “Nocioni “iso-polifoni” mendoj se nuk e karakterizon shkencërisht drejt thelbin e kulturës muzikore shumë-zërëshe të kombit shqiptar. Një nocion i tillë që shkon hapur kundër nocionit të mirënjohur tradicional “polifoni popullore,” dashur-padashur e zbeh besueshmërinë shkencore të etnomuzikologjisë shqiptare, brenda dhe jashtë vendit. Mjerisht, nocioni “iso-polifoni” duket sikur është përdorur arbitrarisht, rastësisht, personalisht, thjesht për të kënaqur fantazinë e dikujt!
Nocioni iso-polifoni u përdor gjerësisht, për herë të parë, në librin me titull Folklori muzikor: Polifonia shqiptare (1999), të etnomuzikologut Vasil S. Tole. Libri, ndonse me pretendime shkencorë, përmban gabime parimorë aq të shumtë e aq të mprehtë…Qysh në Parathënie-n ai erdhi me një varg deklaratash të tejskajshme, të cilat, janë, në radhë të parë, sa profesionalisht të gabuara, aq edhe moralisht të shëmtuara!… mohues i tërë veprimtarisë kërkimoro-shkencore etnomuzikologjike të kryer nga studiuesit etnomuzikologë shqiptarë të mëparshëm, të vdekur ose të gjallë. Me arrogancë të shquar dhe jashtë çdo natyre akademike të një libri me pretendime shkencorë…objekti i librit çvendoset në aspekte, të cilët s’janë thelbësorë. Tole u shfaq si gjoja etnomuzikolog novator i paparë ndonjëherë, i cili do të sillte, domosdoshmërisht, me çdo kusht, në çdo rast, një metodologji të re, përsa i takon studimit të muzikës tradicionale shumë-zërëshe shqiptare….Brenda paragrafëve të cituar, vëmendje tërheqin sidomos nocione të pakuptimtë, të panatyrshëm, absurdë, si: “iso-polifoni;” “lëndë bio-muzikore;” “funksion biologjik i mjedisit;” “e dhënë gjenetike;” “kod gjenetik i shqiptarëve;” “iso-koncept;” “vazhdimësi bio-kulturore e mjedisit,” etj. Studiuesi i ka nxjerrë ata nga konteksti i natyrshëm për t’i futur mekanikisht brenda një konteksti etnomuzikologjik! Prandaj mendimet që jepen më sipër, duke përdorur gjerësisht nocione të kësaj natyre, s’kanë absolutisht asnjë lloj kuptimi: ato janë thjesht ide të paqarta, ide të rrëmujshme, ide aspak frytdhënëse; ato janë thjesht lojë fjalësh, lojë mendimesh, lojë idesh; ato janë thjesht absurditete në emër të shkencës së etnomuzikologjisë! Nocioni iso-polifoni, nga ana e studiuesit, mjerisht, është ndoshta absurditeti profesional më i madh i parë ndonjëherë në etnomuzikologjinë shqiptare deri më sot”!
Të nderuar idhtarë të mbrojtjes së Vasilis Toles! Ju nuk mund t’i shpjegoni fenoment etnomuzikologjike, pa u mbështetur dhe pa iu referuar studiuesve, që ia kushtuan jetën shkencës shqiptare. Nëse ju, dini çfarë argumenti të ri, ka sjellë Vasil Tole në lidhje me studiuesit paraardhës që i hodhi poshtë pa u ballafaquar shkencërisht me ata, unë jam gati t’i kërkoj falje Vsilis Toles dhe të mbaj çdo përgjegjësi shoqërore dhe ligjore.
Por as vetë Vasilis, muk di se çfarë e karakterizon pjellën e tij dështake, përveçse ajo që ka theksuar profesori i Universitatit të Amerikës Spiro Shituni, absurditeti profesional më i madh në etomuzikologji!
Duke bredhur për ta mbrojtur vazhdimisht Tolen, të njëjtët gjeologë, arithmeticienë, e qehajllarë të tjerë, dhe jo specialistët e etnomuzikolgjisë dhe muzikantët, në vend ta ndihmoni e rëndoni pa masë “akademikun” anonim, sepse e evidentoni dukshëm, që Vasilis Tole nuk ka mbështetje tek shkenca të cilën kërkon të përfaqësojë si “novator”.
Vasil Tole s’më ka vrarë babanë, as i kam vrarë babanë, por u jam borxhi profesorëve të mi në Insitutin e Lartë të Arteve dhe populit tim, për atë krjimin artistik, që përbën identitet kombëtar, për të cilin gjiithë studiuesit e botës, kanë folur dhe akoma flasin, për polifoninë e paaritshme shqiptare dhe jo për virusin “iso-polifonik” të Vasilis Toles.
E vetmja që është prononcuar me virusin e Vasilis Toles, është ish ambasadoria amerikane: Marcie B. Ries, e cila është gjithçka për Vasil Tolen, por jo për kulturën etnimuzikologjike shqiptare, sepse ish amasadoria nuk është etnomuzikologe!
Ju riktheva edhe një herë kësaj temë, sepse u sensibilizova nga deklarata pubklike e akademikut Gjinushi në 30 vjetorin e Shoqatës “Labëria”.në Vlorë dhe me dashamirësi iu dejtova atij, për ta trajtuar deklaratën e tij në favor të Polifonisë Popullore, edhe zyrtarisht.
Askush nga idhtarët që kanë përfituar ndonjë gradë shkencore, ndonjë vend pune, ndonjë kockë përmes projekteve, apo ndonjë farefis i familjes së tij, nuk do ta shpëtoj Vasil Tolen nga përgjegjësia e tij antikombëtare dhe antishkencore, sepse të gjithë muzikantët e ndershëm janë të bindur për virusin e huaj që futi ai në shkencën shqiptare.
add a comment
