Emri i Ukshin Hotit gjithnjë e më tepër po vjen duke mos u përmendur. Fati i tij edhe pas 20 vitesh nuk dihet. Disa thonë që është vrarë pikërisht ditën kur është lëshuar nga burgu, më 16 maj 1999. Atë ditë ishte e diel. Asnjëherë në praktikën e burgjeve nuk janë liruar të burgosurit as të shtunën e as të dielën. Për Ukshin Hotin u bë përjashtim unikat! Dihet se ishte në burgun e Dubravës. Gjithashtu, dihet se kush ishte drejtor i atij burgu, si dhe kush ka qenë ministër i drejtësisë në Serbi. Ka që thonë se ai mund të jetë gjallë. Zor është të besohet një gjë e tillë, nëse nuk bëhet për qëllime të vënies në lojë të të afërmëve të tij, duke i ushqyer me iluzione. Përgjegjësia ndaj drejtorit nuk është ngritur akoma as pas kaq vitesh për masakrat e bëra ndaj shqiptarëve në burgun e Dubravës. Drejtori, patjetër, di edhe për fatin e Ukshin Hotit. Por, krimi nuk plaket. Institucionet tona të pas luftës nuk janë marrë me emrin e Ukshin Hotit, as me fatin e tij e as me veprën e tij!!
Është e qartë se ato nuk mund ta detyrojnë Serbinë për ta zbardhur fatin e tij por, përmes ndërkombëtarëve do të duhej ta ngrisnin zërin në këtë drejtim. Ai nuk ishte një personalitet dosido. Në drejtim të sensibilizimit të personalitetit të Ukshin Hotit do të ishte e udhës që deri më tani të ishte botuar kompleti i librave të tij. Sot, askund nuk mund të gjendet në shitje “Filozofia politike e çështjes shqiptare”, pastaj janë të njohura letrat e tij që i kishte shkruar në burgje, e që botoheshin në gazetat shqipe, derisa Serbia ishte në Kosovë, kurse, tani, pas largimit përfundimtar të Serbisë nga Kosova, për çudi, nuk janë botuar letrat e tij në një libër të veçantë. Dihet që Ukshin Hoti kishte shkruar dhe kishte dorëzuar në rektorat edhe punimin e doktoraturës (5 kopje). Dihet që ishte caktuar edhe komisioni para të cilit do të mbrohejë doktoratura. Por, për çudi, nuk po gjendet askund punimi i doktoraturës së Tij!? A ka hile edhe nga “kundërshtarët” e tij shqipfolës në “zhdukjen” e këtij punimi”?! Institucionet tona, përmes Ministrisë së kulturës apo asaj të arsimit jo vetëm që ka qenë dashur deri tani ta financonin botimin e veprës së plotë të Ukshin Hotit, por do të duhej të angazhoheshin edhe në drejtim të përkthimit të veprës së tij në gjuhët kryesore botërore, duke gjetur përkthyes të spikatur qoftë në Prishtinë, Shkup e veçmas në Tiranë. Në këtë mënyrë, Qeveria aktuale, pos ngritjes së zërit për ta zbardhur fatin fizik të këtij personaliteti emblematik të kombit shqiptar, do ta sensibilizonte edhe para opinionit ndërkombëtar se vërtet kush ishte Ukshin Hoti, cili ishte vizioni politik i tij, cili ishte kapaciteti intelektual i tij, gjë që shihet pos tjerash edhe nga letrat e shkruara në burgje. Kjo do të duhej bërë sa më parë, qoftë përmes Institutit të Historisë, Institutit Albanologjik të Prishtinës, Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës apo edhe Lidhjes së Historianëve “Ali Hadri”.
Përderisa Serbia vetëm për një shishe të Martinoviçit me të cilën vet e shqeu prapanicën e vet, (hetuesia e atëhershme në Kosovë e vërtetoi se këtë akt e kishte bërë vetë, për qëllime politike, për t’i kriminalizuar shqiptarët) botoi gjashtë libra nga gjashtë autorë të ndryshëm, duke i përkthyer në të gjitha gjuhët kryesore të botës, atëherë, përse Qeveria e Kosovës ka hezituar deri tani që të bënte diçka për atdhetarin, intelektualin, veprimtarin e luftëtarin për liri e të drejta njerëzore, politike, kombëtare e demokratike, Ukshin Hotin? Në këtë drejtim një barrë e përgjegjsisë bie edhe mbi të afërmit e Ukshin Hotit e veçmas mbi historianin e njohur dr. Haki Kasumin (dhëndër i Ukshinit) i cili do të duhej të printe në këtë drejtim deri në finalizimin e botimit të veprave të Ukshinit, duke i bërë transparente, çfarëdo pengesash joracionale, që eventualisht, mund të paraqiteshin.
